Warren Buffett, thường được mệnh danh là "Nhà tiên tri xứ Omaha", là một trong những nhà đầu tư thành công và được kính trọng nhất mọi thời đại. Cuộc đời, sự nghiệp và triết lý đầu tư của ông là nguồn cảm hứng cho hàng triệu người trên thế giới.
I. Cuộc đời và Sự nghiệp của Warren Buffett
1. Thời thơ ấu và Khởi đầu sớm (1930 - 1950s):- Sinh ngày 30 tháng 8 năm 1930 tại Omaha, Nebraska, Hoa Kỳ.
- Bộc lộ năng khiếu kinh doanh và đầu tư từ rất sớm: bán kẹo cao su, nước ngọt Coca-Cola, giao báo...
- Mua cổ phiếu lần đầu tiên năm 11 tuổi (cổ phiếu của Cities Service).
- Theo học tại Trường Kinh doanh Columbia và là học trò xuất sắc của Benjamin Graham - cha đẻ của trường phái đầu tư giá trị. Chính Graham đã định hình sâu sắc triết lý đầu tư của Buffett sau này.
- Sau khi tốt nghiệp, ông làm việc cho công ty của Graham (Graham-Newman Corp.) trong vài năm.
- Năm 1956, ông quay về Omaha và thành lập quỹ đầu tư của riêng mình, Buffett Partnership, Ltd. Quỹ này hoạt động rất thành công trong hơn một thập kỷ.
- Năm 1962, Buffett bắt đầu mua cổ phần của Berkshire Hathaway, một công ty dệt may đang gặp khó khăn. Đến năm 1965, ông nắm quyền kiểm soát công ty.
- Buffett dần dần chuyển đổi Berkshire Hathaway từ một công ty dệt may thua lỗ thành một công ty mẹ (holding company) khổng lồ, sở hữu hoàn toàn hoặc một phần đáng kể trong nhiều doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực đa dạng như bảo hiểm (GEICO, General Re), đường sắt (BNSF), năng lượng (Berkshire Hathaway Energy), sản xuất (Precision Castparts, Lubrizol), bán lẻ (See's Candies, Dairy Queen) và cổ phiếu của các công ty đại chúng lớn (Apple, Bank of America, Coca-Cola, American Express...).
- Charlie Munger: Người cộng sự lâu năm và Phó Chủ tịch Berkshire Hathaway (đã qua đời cuối năm 2023) có ảnh hưởng lớn đến Buffett, giúp ông chuyển dịch từ việc chỉ mua các công ty "giá rẻ" (theo kiểu Graham) sang mua các "công ty tuyệt vời với mức giá hợp lý".
- Từ thiện: Buffett cam kết cho đi phần lớn tài sản của mình. Ông cùng Bill Gates khởi xướng "Cam kết Cho đi" (The Giving Pledge), khuyến khích các tỷ phú khác làm điều tương tự. Ông đã quyên góp hàng chục tỷ đô la, chủ yếu qua Quỹ Bill & Melinda Gates.
- Hiện tại (Tính đến tháng 5/2025): Ông vẫn giữ chức Chủ tịch và CEO của Berkshire Hathaway, tiếp tục dẫn dắt công ty và chia sẻ những hiểu biết sâu sắc của mình tại các cuộc họp cổ đông thường niên rất được mong đợi.
II. Các Triết lý Đầu tư cốt lõi của Warren Buffett
Triết lý của Buffett chủ yếu dựa trên nền tảng Đầu tư Giá trị (Value Investing) mà ông học từ Benjamin Graham, nhưng được bổ sung và phát triển theo thời gian, đặc biệt dưới ảnh hưởng của Charlie Munger:
- Đầu tư là Mua một phần Doanh nghiệp, không phải Mua Cổ phiếu: Ông xem việc mua cổ phiếu là mua một phần sở hữu trong một doanh nghiệp thực sự. Do đó, ông tập trung vào việc hiểu rõ hoạt động kinh doanh, tài chính và triển vọng dài hạn của công ty đó.
- Biên An toàn (Margin of Safety): Chỉ mua khi giá thị trường thấp hơn đáng kể so với giá trị nội tại (intrinsic value) ước tính của doanh nghiệp. Điều này tạo ra một vùng đệm an toàn để phòng ngừa những sai lầm trong phân tích hoặc những biến cố bất lợi không lường trước.
- Vòng tròn Năng lực (Circle of Competence): Chỉ đầu tư vào những doanh nghiệp mà bạn hiểu rõ. Không cần phải là chuyên gia trong mọi lĩnh vực, nhưng phải biết giới hạn kiến thức của mình và chỉ hoạt động trong phạm vi đó.
- Tập trung vào Chất lượng và Lợi thế Cạnh tranh Bền vững (Economic Moats): Tìm kiếm những công ty tuyệt vời có "con hào kinh tế" - những lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ và bền vững (như thương hiệu mạnh, chi phí thấp, hiệu ứng mạng lưới, chi phí chuyển đổi cao, bằng sáng chế...) giúp bảo vệ doanh nghiệp khỏi các đối thủ cạnh tranh và duy trì lợi nhuận cao trong dài hạn.
- Ban Lãnh đạo Tài năng và Chính trực: Đánh giá cao những nhà quản lý có năng lực, trung thực và luôn đặt lợi ích của cổ đông lên hàng đầu.
- Tầm nhìn Dài hạn: "Thời gian nắm giữ yêu thích của chúng tôi là mãi mãi". Ông không cố gắng "lướt sóng" thị trường mà tập trung vào việc nắm giữ các doanh nghiệp chất lượng trong nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ, để hưởng lợi từ sự tăng trưởng và sức mạnh của lãi kép.
- Kiên nhẫn và Kỷ luật: Chờ đợi cơ hội đầu tư thực sự tốt (khi một công ty tuyệt vời được bán với giá hấp dẫn) và có kỷ luật để hành động khi cơ hội đến, đồng thời tránh xa những cám dỗ đầu cơ ngắn hạn.
- Tâm lý Thị trường ("Mr. Market"): Xem thị trường như một người cộng sự thất thường ("Ngài Thị trường" - Mr. Market theo cách gọi của Graham). Có lúc Ngài Thị trường lạc quan và đưa ra giá rất cao, có lúc lại bi quan và bán với giá rất rẻ. Nhà đầu tư thông minh nên tận dụng sự thất thường đó, mua vào khi Ngài Thị trường bi quan (giá rẻ) và có thể cân nhắc bán ra (hoặc đơn giản là không mua thêm) khi Ngài Thị trường quá hưng phấn (giá đắt), chứ không nên bị cảm xúc của Ngài Thị trường chi phối.
- "Hãy sợ hãi khi người khác tham lam và hãy tham lam khi người khác sợ hãi": Đây là câu nói nổi tiếng tóm gọn chiến lược đầu tư ngược đám đông của ông. Mua mạnh khi thị trường hoảng loạn và bán tháo (vì đó thường là lúc tìm được món hời), và thận trọng khi thị trường quá hưng phấn.
III. Tài sản và Sức mạnh Lãi kép
Đây là phần minh họa rõ nét nhất cho sự thành công của triết lý đầu tư dài hạn:
- Khởi đầu: Rất khó để xác định chính xác số vốn ban đầu của Buffett khi ông mới tự mình đầu tư nghiêm túc hoặc khi thành lập Buffett Partnership. Tuy nhiên, các nguồn tin thường ghi nhận ông bắt đầu với số vốn tích lũy được từ khi còn trẻ và số tiền huy động từ gia đình, bạn bè (khoảng hơn 100.000 USD cho Buffett Partnership năm 1956). Con số này rất nhỏ bé so với tài sản hiện tại.
- Sức mạnh của Lãi kép: Chìa khóa cho sự gia tăng tài sản phi thường của Buffett chính là lãi kép (compounding) kết hợp với thời gian dài và tỷ suất sinh lời vượt trội.
- Berkshire Hathaway dưới sự dẫn dắt của ông đã đạt được tỷ suất sinh lời kép hàng năm trên giá trị sổ sách (book value) và giá thị trường (market value) trung bình khoảng 20% trong một giai đoạn rất dài (từ 1965 đến nay), một thành tích phi thường và cao hơn nhiều so với mức sinh lời trung bình của thị trường chứng khoán Mỹ (chỉ số S&P 500).
- Ông liên tục tái đầu tư lợi nhuận thay vì rút ra tiêu dùng, cho phép "hòn tuyết" tài sản ngày càng lớn hơn với tốc độ nhanh hơn theo thời gian. Buffett từng ví von lãi kép giống như lăn một hòn tuyết nhỏ từ trên đỉnh đồi tuyết ẩm, nó sẽ ngày càng lớn dần lên.
- Tăng trưởng Tài sản:
- Tài sản của Buffett tăng trưởng tương đối chậm trong những thập kỷ đầu.
- Phần lớn nhất trong khối tài sản khổng lồ của ông được tạo ra ở giai đoạn sau của cuộc đời. Có những thống kê cho thấy hơn 90% - 95% (thậm chí có nguồn nói 99%) tài sản của ông được tạo ra sau tuổi 50, và một phần rất lớn sau tuổi 65. Đây là minh chứng hùng hồn nhất cho sức mạnh kỳ diệu của lãi kép khi được duy trì trong một thời gian cực kỳ dài.
- Hiện tại (Ước tính tháng 5/2025): Tài sản ròng của Warren Buffett thường xuyên nằm trong top những người giàu nhất thế giới. Con số chính xác biến động theo giá cổ phiếu Berkshire Hathaway, nhưng thường được ước tính vào khoảng 130 - 140 tỷ USD (con số này chỉ mang tính tham khảo tại thời điểm giả định).
Kết luận:
Warren Buffett là một huyền thoại sống trong giới đầu tư. Thành công của ông không đến từ những chiến lược phức tạp hay may mắn nhất thời, mà từ sự kiên định áp dụng các nguyên tắc đầu tư giá trị cơ bản, sự hiểu biết sâu sắc về kinh doanh, tính kiên nhẫn phi thường và đặc biệt là khả năng khai thác tối đa sức mạnh của lãi kép trong dài hạn. Câu chuyện của ông là bài học quý giá về việc xây dựng sự thịnh vượng một cách bền vững.
