Chào mừng bạn đến với hành trình khám phá thị trường chứng khoán! Khi bắt đầu tham gia, một trong những công cụ đầu tiên bạn sẽ gặp và cần làm quen chính là biểu đồ giá. Biểu đồ giá không chỉ ghi lại sự biến động lên xuống của giá cổ phiếu theo thời gian, mà còn chứa đựng những "mật mã" về tâm lý thị trường, giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư.
Bài viết này sẽ giới thiệu những kiến thức nhập môn về các mẫu hình nến Nhật và biểu đồ giá cơ bản nhất. Hiểu được những mẫu hình này sẽ giúp bạn có cái nhìn đầu tiên về cách thị trường đang diễn biến và nhận diện các tín hiệu mua bán tiềm năng.
Phần 1: Nến Nhật - Ngôn Ngữ Của Từng Phiên Giao Dịch
Biểu đồ nến Nhật là cách thể hiện giá phổ biến và được ưa chuộng nhất bởi sự trực quan. Mỗi cây nến đại diện cho diễn biến giá trong một khoảng thời gian nhất định (chẳng hạn: 1 ngày, 1 tuần, 1 giờ) và cung cấp 4 thông tin chính: giá mở cửa, giá cao nhất, giá thấp nhất và giá đóng cửa.
Cấu tạo của một cây nến gồm hai phần:
- Thân nến: Là phần hình chữ nhật, thể hiện sự chênh lệch giữa giá mở cửa và giá đóng cửa.
- Nếu giá đóng cửa cao hơn giá mở cửa, thân nến có màu xanh lá (hoặc trắng), gọi là nến tăng giá.
- Nếu giá đóng cửa thấp hơn giá mở cửa, thân nến có màu đỏ (hoặc đen), gọi là nến giảm giá.
- Bóng nến (râu nến): Là những đường mảnh kéo dài từ thân nến lên trên và xuống dưới, thể hiện phạm vi giá cao nhất và thấp nhất đạt được trong kỳ so với giá mở/đóng cửa.
Hãy cùng làm quen với một số mẫu hình nến Nhật đơn cơ bản và ý nghĩa của chúng (tham khảo ảnh "Strength of Candlesticks"):
- Đặc điểm: Thân nến dài, không có bóng nến hoặc bóng nến rất ngắn.
- Ý nghĩa: Thể hiện sự áp đảo hoàn toàn của một phe. Nến Marubozu xanh cho thấy phe mua kiểm soát hoàn toàn, giá tăng mạnh. Nến Marubozu đỏ cho thấy phe bán kiểm soát hoàn toàn, giá giảm mạnh.
- Tín hiệu: Thường báo hiệu sự tiếp diễn mạnh mẽ của xu hướng hiện tại.
- Đặc điểm: Giá mở cửa và giá đóng cửa gần như bằng nhau, thân nến rất nhỏ hoặc chỉ là một đường gạch ngang. Có bóng nến trên và dưới.
- Ý nghĩa: Thể hiện sự lưỡng lự, thiếu quyết đoán của thị trường. Phe mua và phe bán đang cân bằng tạm thời.
- Tín hiệu: Thường xuất hiện ở cuối một xu hướng, báo hiệu khả năng đảo chiều hoặc thị trường đi ngang. Cần xác nhận thêm từ các nến tiếp theo.
- Đặc điểm: Thân nến nhỏ, có bóng nến trên và bóng nến dưới tương đối dài.
- Ý nghĩa: Tương tự Doji, thể hiện sự lưỡng lự của thị trường, nhưng thân nến nhỏ hơn cho thấy sự biến động giá trong phiên không lớn.
- Tín hiệu: Báo hiệu khả năng thay đổi xu hướng hoặc thị trường đi ngang, đặc biệt khi xuất hiện sau một đợt tăng hoặc giảm giá mạnh.
- Đặc điểm: Thân nến nhỏ (xanh hoặc đỏ) ở phía trên, bóng nến dưới rất dài, bóng nến trên rất ngắn hoặc không có. Xuất hiện sau một xu hướng giảm.
- Ý nghĩa: Giá giảm mạnh trong phiên nhưng bị lực mua đẩy lên, cho thấy áp lực bán ở vùng giá thấp đang suy yếu và khả năng đảo chiều tăng giá.
- Tín hiệu: Tín hiệu đảo chiều tăng giá tiềm năng khi xuất hiện ở đáy của xu hướng giảm và được xác nhận.
- Đặc điểm: Hình dạng giống nến Hammer (thân nhỏ trên, bóng dưới dài, bóng trên ngắn hoặc không có), nhưng xuất hiện sau một xu hướng tăng.
- Ý nghĩa: Giá tăng trong phiên nhưng áp lực bán xuất hiện mạnh (tạo bóng dưới dài), cho thấy khả năng suy yếu của lực mua và đảo chiều giảm giá.
- Tín hiệu: Tín hiệu đảo chiều giảm giá tiềm năng khi xuất hiện ở đỉnh của xu hướng tăng và được xác nhận.
- Đặc điểm: Thân nến nhỏ (xanh hoặc đỏ) ở phía dưới, bóng nến trên rất dài, bóng nến dưới rất ngắn hoặc không có. Xuất hiện sau một xu hướng tăng.
- Ý nghĩa: Giá tăng mạnh lúc đầu phiên nhưng bị lực bán áp đảo và đẩy xuống, đóng cửa gần mức thấp nhất. Áp lực bán mạnh ở vùng giá cao.
- Tín hiệu: Tín hiệu đảo chiều giảm giá tiềm năng khi xuất hiện ở đỉnh của xu hướng tăng và được xác nhận.
- Đặc điểm: Hình dạng giống nến Shooting Star (thân nhỏ dưới, bóng trên dài, bóng dưới ngắn hoặc không có), nhưng xuất hiện sau một xu hướng giảm.
- Ý nghĩa: Giá cố gắng tăng mạnh trong phiên (tạo bóng trên dài) nhưng không duy trì được đà tăng. Tuy nhiên, sự xuất hiện của lực mua cho thấy khả năng đảo chiều tăng giá.
- Tín hiệu: Tín hiệu đảo chiều tăng giá tiềm năng khi xuất hiện ở đáy của xu hướng giảm và được xác nhận.
- Đặc điểm: Thân nến rất nhỏ hoặc không có ở phía trên, bóng nến dưới rất dài, bóng nến trên rất ngắn hoặc không có. Giống hình con chuồn chuồn.
- Ý nghĩa: Giá mở cửa và đóng cửa gần bằng mức cao nhất phiên. Áp lực bán mạnh đã xuất hiện nhưng bị lực mua hấp thụ hoàn toàn và đẩy giá lên.
- Tín hiệu: Tín hiệu đảo chiều tăng giá mạnh mẽ khi xuất hiện sau xu hướng giảm.
- Đặc điểm: Thân nến rất nhỏ hoặc không có ở phía dưới, bóng nến trên rất dài, bóng nến dưới rất ngắn hoặc không có. Giống hình bia mộ.
- Ý nghĩa: Giá mở cửa và đóng cửa gần bằng mức thấp nhất phiên. Áp lực mua mạnh đã xuất hiện nhưng bị lực bán áp đảo hoàn toàn và đẩy giá xuống.
- Tín hiệu: Tín hiệu đảo chiều giảm giá mạnh mẽ khi xuất hiện sau xu hướng tăng.
Phần 2: Các Mẫu Hình Biểu Đồ Giá - Bức Tranh Lớn Hơn
Ngoài các nến đơn, sự kết hợp của nhiều cây nến trong một khoảng thời gian tạo nên các mẫu hình biểu đồ giá lớn hơn. Các mẫu hình này cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về sự vận động của cung và cầu trên thị trường và thường có độ tin cậy cao hơn nến đơn, đặc biệt khi xuất hiện ở cuối các xu hướng hoặc sau các giai đoạn đi ngang.
Dưới đây là một số mẫu hình biểu đồ cơ bản bạn nên biết (tham khảo ảnh "Trading Chart Patterns Cheat Sheet"):
A. Mẫu Hình Đảo Chiều:
Các mẫu hình này báo hiệu khả năng cao xu hướng hiện tại sắp kết thúc và đảo chiều.
1. Hai Đỉnh (Double Top):- Phác họa: Giống chữ "M". Giá tăng đến một đỉnh, giảm xuống, rồi tăng lại tạo đỉnh thứ hai xấp xỉ đỉnh đầu, sau đó giảm mạnh phá vỡ đường hỗ trợ ở giữa hai đỉnh (đường viền cổ).
- Ý nghĩa: Tín hiệu đảo chiều từ tăng sang giảm.
- Phác họa: Giống chữ "W". Giá giảm đến một đáy, tăng lên, rồi giảm lại tạo đáy thứ hai xấp xỉ đáy đầu, sau đó tăng mạnh phá vỡ đường kháng cự ở giữa hai đáy (đường viền cổ).
- Ý nghĩa: Tín hiệu đảo chiều từ giảm sang tăng.
- Phác họa: Giống hai đỉnh nhưng có ba đỉnh xấp xỉ nhau trước khi giá giảm phá vỡ đường viền cổ.
- Ý nghĩa: Tín hiệu đảo chiều từ tăng sang giảm, mạnh mẽ hơn hai đỉnh.
- Phác họa: Giống hai đáy nhưng có ba đáy xấp xấp xỉ nhau trước khi giá tăng phá vỡ đường viền cổ.
- Ý nghĩa: Tín hiệu đảo chiều từ giảm sang tăng, mạnh mẽ hơn hai đáy.
- Phác họa: Gồm ba đỉnh, đỉnh giữa (đầu) cao hơn hai đỉnh hai bên (vai trái và vai phải). Đường viền cổ nối hai đáy giữa các đỉnh.
- Ý nghĩa: Tín hiệu đảo chiều từ tăng sang giảm.
- Phác họa: Gồm ba đáy, đáy giữa (đầu) thấp hơn hai đáy hai bên (vai trái và vai phải). Đường viền cổ nối hai đỉnh giữa các đáy.
- Ý nghĩa: Tín hiệu đảo chiều từ giảm sang tăng.
- Phác họa: Hai đường giới hạn (kháng cự và hỗ trợ) cùng dốc lên và hội tụ lại, tạo thành hình nêm hướng lên. Xuất hiện trong xu hướng tăng.
- Ý nghĩa: Báo hiệu sự suy yếu của đà tăng, khả năng đảo chiều giảm giá.
- Phác họa: Hai đường giới hạn (kháng cự và hỗ trợ) cùng dốc xuống và hội tụ lại, tạo thành hình nêm hướng xuống. Xuất hiện trong xu hướng giảm.
- Ý nghĩa: Báo hiệu sự suy yếu của đà giảm, khả năng đảo chiều tăng giá.
B. Mẫu Hình Tiếp Diễn:
Các mẫu hình này cho thấy khả năng cao xu hướng hiện tại sẽ tiếp tục sau một giai đoạn tạm dừng hoặc điều chỉnh.
1. Tam giác tăng (Ascending Triangle):- Phác họa: Đường kháng cự nằm ngang, đường hỗ trợ dốc lên.
- Ý nghĩa: Thường xuất hiện trong xu hướng tăng, báo hiệu khả năng tiếp tục tăng giá.
- Phác họa: Đường hỗ trợ nằm ngang, đường kháng cự dốc xuống.
- Ý nghĩa: Thường xuất hiện trong xu hướng giảm, báo hiệu khả năng tiếp tục giảm giá.
- Phác họa: Đường kháng cự dốc xuống, đường hỗ trợ dốc lên, tạo thành tam giác cân.
- Ý nghĩa: Thể hiện sự lưỡng lự. Hướng phá vỡ (lên hoặc xuống) sẽ xác nhận xu hướng tiếp diễn. Trong xu hướng tăng trước đó, phá vỡ lên có xác suất cao hơn. Trong xu hướng giảm trước đó, phá vỡ xuống có xác suất cao hơn.
- Phác họa: Một đợt tăng/giảm mạnh (cán cờ) theo sau là một kênh giá nhỏ đi ngang hoặc dốc ngược chiều với cán cờ.
- Ý nghĩa: Giai đoạn củng cố ngắn hạn trước khi xu hướng chính tiếp diễn.
- Phác họa: Tương tự cờ, nhưng sau cán cờ là một hình tam giác nhỏ cân.
- Ý nghĩa: Giai đoạn củng cố ngắn hạn trước khi xu hướng chính tiếp diễn.
Làm quen với các mẫu hình nến Nhật và biểu đồ giá là bước khởi đầu quan trọng để bạn "đọc vị" thị trường chứng khoán. Những kiến thức nhập môn này giúp bạn nhận diện các tín hiệu về sự cân bằng hay áp đảo của phe mua/bán, từ đó có thêm cơ sở để đưa ra quyết định giao dịch.
Tuy nhiên, hãy nhớ rằng các mẫu hình chỉ là một phần của bức tranh toàn cảnh. Để đầu tư hiệu quả, bạn cần kết hợp việc phân tích biểu đồ với các yếu tố khác như phân tích cơ bản doanh nghiệp, tình hình kinh tế vĩ mô và đặc biệt là luôn tuân thủ kỷ luật quản lý rủi ro.
Chúc bạn thực hành thành công và có những trải nghiệm tích cực trên thị trường chứng khoán!
